حمیده ذاکری | شهرآرانیوز؛ صحیفه سجادیه مجموعه نیایشهایی است که با علم الهی امامسجاد (ع) نوشته شده است و به همین دلیل، مرجعی بیهمتا برای آموزش معارف دین و اخلاق است. بسیاری از علما و اندیشمندان این اثر را راهنمایی کامل برای تربیت اخلاقی و معنوی دانستهاند.
رهبر معظم انقلاب در بیانات متعددی به شرح عظمتهای این نیایشهای آموزنده پرداختهاند و در یکی از سخنانشان با اشاره به دعای پنجم صحیفه که در حق خود و دوستان است، مطالعه مکرر و مداوم آن را توصیه کردهاند. دعای پنجم صحیفهسجادیه مجموعهای از درخواستها به درگاه خداوند متعال است؛ درخواستهایی که نقشی اساسی در مسیر بندگی ایفا میکنند. در ادامه با مضامین این نیایش، بیشتر آشنا میشویم.
رهبر معظم انقلاب درباره این نیایش میفرمایند: «من به شما عزیزان توصیه میکنم که با صحیفه سجادیه انس بگیرید، دعای پنجم صحیفه سجادیه را مکرر در مکرر بخوانید. این دعای پنجم صحیفه سجادیه مال ماست. همه ادعیه صحیفه سجادیه همینطور است. آن جایی که ما را به یاد مرگ میاندازد، آن جایی که ما را از لغزشها برحذر میدارد، آن جایی که عظمت معنویت دستگاه الهی را، از پیغمبر و یاران و ملائکه الهی را به رخ ما میکشد، اینها همهاش برای ما استحکامبخش است. در هر میدانی، استحکام درونی برایمان تعیینکننده است. اگر ساخت درونی -چه درون شخصى خود ما، درون روحی و فکری خود ما، چه درون کلیت جامعه ما- ساخت مستحکمی بود، هیچچیز نمیتواند درمقابلش بایستد. این، مهمترین و اولین توصیه من به شماست». ۷/۱۰/۱۳۹۰
امام سجاد (ع) در فرازهای دیگر این دعا به طلب نیازهای مادی و معنوی دیگری نیز توجه کردهاند؛ نیازهایی که شاید پررنگترین آنها در این دعا، طلب امنیت و پناه است؛ پناه بردنی که دو بخش دارد: نخست پناه بردن به تدبیر خدا از کید دشمنان است و سپس درامان ماندن از حوادث روزگار. امامسجاد (ع) همچنین در این دعا از خداوند متعال درخواست مصونیت از شر دامهای شیطان را دارند.
ایشان همچنین با توجه به این امر که عزت از جانب خداست، با درخواست عزت و عطای الهی، از شر دیگران و هر قدرت خوارکننده و گمراهکننده به یاری و هدایت خداوند پناه میبرند. دیگر امری که امامسجاد (ع) در این دعا از آن به خداوندی که از همه اسرار آگاه است پناه میبرند، جلوگیری از رسوایی است.
در این نیایش، امام سجاد (ع) پس از سلام و درود به محضر رسول خدا (ص)، مجموعهای از درخواستها را به درگاه خداوند متعال بیان میکنند. نخستین آموزه این نیایش در عنوان آن نهفته است؛ عنوانی که بیانگر دعا برای خود و دوستان است. در شرحهای صحیفهسجادیه چنین آمده است که این نیایشی در حق خود، خویشاوندان و دوستان است و ما از همین عنوان میآموزیم که در وقت دعا به درگاه خداوند متعال، هرچند باید خود را در نظر بگیریم، اما شایسته است که به فکر خویشان و دوستان خود نیز باشیم؛ توجه و دقتی که در سیره عبادی ائمه اطهار (ع) هم آمده است و میدانیم که این بزرگان در وقت نیایش، به حق خویشان و دوستان و آشنایان، توجه و برای آنان نیز از خداوند، طلب خیر و رحمت میکردند.
موضوع اصلی دعای پنجم صحیفهسجادیه دعا برای خود، خویشان و دوستان برای استواری در صراط مستقیم و بندگی خداوند و همچنین طلب هدایت است؛ آنچنانکه در بخش دوم این دعا میخوانیم: «بارخدایا! بر محمد و آلش درود فرست و ما را از غضب خودت حفظ کن و به عنایت خویش نگاهدار و بهسوی خودت هدایت کن و از پیشگاهت دور منما.
آن را که تو حفظ کنی، سالم میماند و آن را که تو هدایت کنی، دانا شود». درحقیقت طلب هدایت از خداوند و استواری در صراط مستقیم، جزو مهمترین دعاهای قرآن کریم و نخستین نیایشهای ماست؛ آنجا که در سوره حمد میخوانیم «اهدنا الصراط المستقیم» و تکرار آن در نمازهای یومیه خود، شاهدی دیگر بر اهمیت این دعا و طلب هدایت است؛ هدایتی که تنها از درگاه او باید بجوییم و در ید قدرت اوست.
نیایشگر معصوم در این دعا، پس از طلب هدایت و پناه از خداوند متعال، به درخواستهای مادی نیز نظر کرده، از خداوند درخواست سلامت و صحت میکنند؛ سلامت و صحتی که موجب آسایش شود و درکنار گویایی زبان به ما کمک کند تا شکر نعمتهای خداوند را بهجا آوریم و در فرازهای انتهایی این نیایش چنین میگویند: «خدایا! بر محمد و آلش درود فرست و سلامت دلهایمان را در توجه به بزرگیات، و آسایش بدنهایمان را در شکر نعمتت، و گشوده شدن زبانمان را در وصف عطایت، قرار ده».
خوب است بدانیم دعای پنجم در شرحهای صحیفهسجادیه همچون دیار عاشقان، اثر حسین انصاریان به زبان فارسی و ریاضالسالکین، اثر سیدعلیخان مدنی، به زبان عربی شرح داده شده است.