خراسان؛ مسیر انتقال گاز به جمهوری آذربایجان

به گزارش شهرآرانیوز؛ طبق این قرارداد، ایران باید در مرز ترکمنستان، گاز صادراتی از این کشور را تحویل گیرد و با آن، بخشی از گاز پنج استان خراسان رضوی، خراسان شمالی، خراسان جنوبی، گیلان و سمنان را تأمین کند. سپس همان مقدار گاز را در مرز جمهوری آذربایجان تحویل می‌دهد. قرار بر این است که این قرارداد از اول دی ماه سال جاری بدون سقف زمانی اجرا شود؛ با این حال هیچ جزییاتی از آن، از قبیل فصل انتقال گاز ایران به آذربایجان، سهم انتقال ایران در قرارداد و... مطرح نشده است.

تأمین کمبود گاز مصرفی کشور

برخی رسانه‌ها مدعی هستند که از این طریق، گاز مربوط به شهر‌های شمالی در فصل سرما تأمین می‌شود و دیگر با کمبود گاز مواجه نخواهیم بود؛ رئیس جمهور کشورمان در این باره گفت که قراردادی که امضا شده، یک قرارداد گازی بین ایران، جمهوری آذربایجان و ترکمنستان است که هدف از آن، توسعه روابط بین دو یا سه کشور خواهد بود.

همچنین جواد اوجی، وزیر نفت، اعلام کرده است: در این قرارداد، تقریبا سالانه نزدیک به ۱/۵ تا ۲ میلیارد مترمکعب گاز را از طرف ترکمنستان و منطقه سرخس دریافت خواهیم کرد و از آستارا تحویل آذربایجان می‌دهیم. خوشبختانه با راهکار‌های خوب وزارت نفت و شرکت ملی گاز ایران، پرداخت اولین قسط ما برای تسویه بدهی به طرف ترکمنستانی به زودی انجام می‌شود. از زمستان ۹۵ واردات گاز از ترکمنستان قطع شد. در این مذاکرات، انجام عملیات سوآپ بین سه کشور در این قرارداد گنجانده شد که از اول زمستان عملیاتی می‌شود. سهم ما در تجارت گاز در منطقه، اندک و کمتر از ۲ درصد است.

به گفته سعید خطیب زاده، سخنگوی وزارت خارجه کشورمان، از قبل، توافقاتی بین ایران و ترکمنستان انجام شده و درباره بازپرداخت بدهی‌ها توافقاتی صورت گرفته بود، ولی موانع بانکی ایجاد شد. حال رفع آن‌ها پیگیری شده و توافقاتی برای سوآپ صورت گرفته است و وارد دوره جدیدی در روابط از حیث اقتصادی بین ایران و ترکمنستان شده ایم.

سوآپ (Swap) در تجارت گاز طبیعی، یکی از روش‌های صادرات، ترانزیت و انتقال این منبع انرژی شناخته می‌شود که در آن، مقدار مشخصی گاز از یک مبدأ وارد کشور شده و سپس به ازای همان مقدار، گاز طبیعی در مقصد به خریدار یا گیرنده تحویل داده می‌شود. کشوری که گاز را سوآپ می‌کند، از این طریق هزینه‌ای را به عنوان حق سوآپ می‌گیرد.

از سوی دیگر، در میان کشور‌های منطقه، ترکمنستان از نظر ذخایر گازی، در رده ششم دنیا قرار دارد و ایران، مناسب‌ترین مسیر جغرافیایی به منظور انتقال گاز این کشور به مراکز مهم مصرف گاز جهان یعنی کشور‌های اروپایی، چین و هند به حساب می‌آید، اما ترکمنستان، طی سال‌های اخیر به دلیل طلب گازی که از ایران داشت، حاضر به احیای این سوآپ گازی نمی‌شد.

کارشناسان چه می‌گویند؟

هادی بیگی نژاد، عضو کمیسیون انرژی مجلس، با بیان اینکه سوآپ گازی ایران، ترکمنستان و آذربایجان، وجود اراده قوی وزارت نفت در دیپلماسی اقتصادی و انرژی را نشان می‌دهد، به خبرگزاری «شانا» گفت: سوآپ گازی ایران، ترکمنستان و آذربایجان، نشانه شکست بن بست دیپلماسی انرژی با همسایگان است.

امضای این قرارداد نشان داد که برای انجام بعضی کار‌ها باید اراده آن را هم داشته باشیم. وزارت نفت نشان داد اراده‌ای قوی برای انجام چنین توافق‌هایی دارد. این قرارداد هم از جنبه اقتصادی برای ما سودمند خواهد بود و هم به تحکیم روابط دوستانه با کشور‌های همسایه کمک می‌کند، هرچند روابط اقتصادی با همسایگان باید بیش از این توسعه یابد. رستم قاسمی، وزیر راه و شهرسازی، نیز پیش تر، خبر این افزایش سطح روابط تجاری با ترکمنستان را داده بود.

او پنجم آبان سال جاری، طی مراسم اختتامیه شانزدهمین اجلاس کمیسیون مشترک همکاری ایران و ترکمنستان گفت: توافقات در سطح انرژی از جمله اجرای سوآپ گاز طبیعی ترکمنستان از مسیر ایران، اکتشاف منابع مشترک هیدروکربوری در خزر، سرمایه گذاری در بخش نفت و گاز و استفاده از تجربیات مشترک در زمینه برق حاصل شد. در بخش حمل و نقل نیز قرارداد‌هایی را برای افزایش تردد ناوگان در مرزها، افزایش ساعت کاری پایانه‌های مرزی، گسترش همکاری حمل و نقل دریایی و ریلی در گمرک، اجرایی کردن سند همکاری گمرکی و در بخش تجاری توافق درزمینه ایجاد تجارت مطابق قوانین دو کشور و آماده سازی همکاری‌های تجارت ترجیحی امضا کردیم.

کارشناسان بر این باورند که این قرارداد سوآپ گازی، گام اول ایران برای احیای روابط گازی با دو کشور تأثیرگذار در کریدور گاز جنوبی است که تقویت بیشتر این روابط می‌تواند برای همیشه اجرای پروژه ترانس کاسپین را به حالت تعلیق درآورد. شبکه خطوط لوله گاز ایران، یکی از پیچیده‌ترین شبکه‌های گازی در کل دنیاست که توانایی انتقال گاز از ترکمنستان به آذربایجان و بر عهده گرفتن نقش ویژه در بازی از پیش تعریف شده «کریدور گاز جنوبی» را دارد.