زنان مشهد در مسیر زنان نوغان!

زن و امام رضا (ع). شاید اولین تصویری که از این گزاره در ذهن می‌نشیند و به یادآوری تاریخ برمی‌خیزد همان حکایت زنان نوغان باشد که به تکرار تجربه زنان بنی‌اسد در کربلا، صفحه‌ای روشن از نقش اجتماعی زن مسلمان و باورمند به امامت را تحریر کردند.

آنان به میدانی آمدند که مرد‌ها به ترس و محافظه‌کاری، از پای نهادن در آن ابا داشتند، اما زنان را به حرمت و اقتدار نام حضرت فاطمه زهرا (س) غیرتی در جان شده بود که بر زمین ماندن پیکر فرزند زهرا را تاب نمی‌آوردند. بی‌تابی آنان قرار از مردان هم ستاند تا بر تردید و ترس خود فائق آیند. در طول تاریخ هم چنین بوده است. پشت هر مرد مجاهد، یک زن مؤمن ایستاده است، تجربه‌ای که در دفاع مقدس نیز به شکوه‌ترین جلوه‌هایش را دیدیم.

باری سخن از نسبت زن با امام رضا (ع) است در این حوالی که در همه عصر‌ها و در میان همه نسل‌ها هم تکرار می‌شود و در هر تکرار هم جلوه‌ای نو و جان‌بخش دارد. در زمان حاضر نیز این نقش برجسته و نمایان است. در دوران پیشاکرونا، همه به یاد داریم که زنان این دیار، روشنایی یافته از حضرت شمس‌الشموس (ع) در کنار ایفای نقش معرفتی مادر و همسر، نقش اجتماعی خود را به عنوان تربیت‌شده این آستان مقدس، به‌خوبی ایفا می‌کردند.

از خدمت سازمانی به زائران که «میهمانان آقا» می‌خواندند تا شهروندان مشهد که در شکوه مجاورت با خورشید، عنوان «مجاور» گرفته‌اند.

این خدمت در لباس پزشک و پرستار، هتلدار، در جایگاه‌های اداری و تشکیلاتی و نهادی تا خدماتی در تنوع بود. به چشم هم می‌آمد این خدمت توأم با معرفت و محبت. آنچه در خانه‌ها، اما اتفاق می‌افتاد را شاید کمتر می‌دیدیم، اما گستره‌ای از ابراز محبت به حضرت سلطان بود که در روز‌های منتسب به ایشان انجام می‌یافت. بانوان، خانه را کانون مهر و رأفت می‌کردند تا به تفسیر جلوه‌ای از اسماء حسنای رضوی برسند.

رئوف بودن امام، دل‌ها را به مهر افزون‌تر، جلا می‌داد و زنان علاوه بر نقش مادری و همسری و فرزندی و خواهری، نسبت به اهل خانه در پذیرایی از میهمانان آقا در خانه‌های خود هم همتی مثال‌زدنی داشتند. از این منظر شاید بتوان مشهد را متفاوت‌ترین شهر ایران دانست که یک امتیاز ویژه برای زنانش رقم می‌خورد، آنان که زائران را ویژه تکریم می‌کنند و حتی اگر بی‌توجهی و تلخ‌کلامی هم ببینند، باز با این سخن که اینان «میهمانان آقا» هستند، نه‌تن‌ها درمی‌گذرند که تلخی را به حلاوت تبدیل می‌کنند که خدمت در آستان‌مهر باید تلخی‌زدا باشد.

در همین فصل کرونا نیز این نگاه در دیده و دل بانوان شهر امام رضا (ع) هست و باز متناسب با شرایط، کار خود را می‌کنند. این درست که مثل سال‌های پیش، شاهد کاراوان‌های پیاده و انبوه زائران نیستیم، اما همان‌ها که می‌آیند نیز صاحب خاطراتی خوش می‌شوند در شهر امام رضا (ع). در کنار این، زنان خود نیمی از حکایت این روز‌ها را رقم می‌زنند. خود هم عزادارند و هم به خدمت بارانی چشم‌های سوگوار امام خود، دستی به همت گشاده دارند. در خیابان‌های منتهی به حرم هم تا چشم کار می‌کند زنان را در کنار مردان می‌بینیم.

سوگواری را معنایی معرفتی می‌شوند زنان و بسیارشان نیز با همه فرزندان به میدان می‌آیند تا بگویند مجلس عزای ارباب زهرچشیده ما دشمن‌شکن برگزار می‌شود. به‌جرئت می‌توان گفت که در هیمنه حرکت زنان به سمت حرم می‌توان حرکت تاریخی زنان نوغان را دید که هر سال حدیث می‌شود.