گلایه های مردمی از دهک بندی یارانه ها و آنچه مردم از تغییر دهک باید بدانند

اعلام دهک بندی جدید برای یارانه‌ها در ماه‌های گذشته با ابهامات و گلایه‌هایی درباره تغییر دهک و کم و کیف این تغییرات همراه بود.

خبرنگار مهرداد امیرکلالی

به گزارش شهرآرانیوز؛ اعلام دهک بندی جدید برای یارانه‌ها در ماه‌های گذشته با ابهامات و گلایه‌هایی درباره تغییر دهک و کم و کیف این تغییرات همراه بود. بسیاری از شهروندان که تا پیش از این یارانه نقدی دریافت می‌کردند یا انتظار دریافت کالابرگ داشتند، با پیام «شما در دهک ۸ و ۹ یا ۱۰ قرار دارید» روبه رو شدند، پیامی که به معنای حذف از فهرست یارانه بگیران بود.

این اتفاق در حالی افتاده که به گفته این افراد نه درآمد آن‌ها تغییر کرده، نه دارایی جدیدی کسب کرده‌اند. همین موضوع با ابهامات و سؤالات مردمی همراه شده است. اینکه چگونه دهک‌های پایین اقتصادی به دهک‌های بالا منتقل شده‌اند؟

وقتی از فهرست حذف شدم

مردم در تماس هایشان با تحریریه صفحه صدای مردم و صفحات مجازی شهرآرا از این موضوع گلایه دارند. بسیاری می‌گویند بدون اینکه خودرو خریده باشند یا درآمد بیشتری داشته باشند، از فهرست یارانه بگیران خارج شده‌اند.

شهروندی با ارسال پیام گلایه خود را این طور مطرح کرده است: من یک پرستار بازنشسته هستم. با ۶ میلیون حقوق و دو فرزند دانشجو چطور دهک ۹ حساب شده‌ام؟

شهروند دیگری نیز در تماس با شهرآرا تغییر دهک خود را این طور توضیح می‌دهد: سال گذشته که کالابرگ الکترونیک دادند خانواده من مشمول شدند، اما امسال وقتی مراجعه کردم به من گفتند که شما مشمول کالابرگ نیستید. چطور ممکن است دهک من بالا رفته باشد در حالی که هیچ تغییری در زندگی من ایجاد نشده است؟ من اصلا خودرویی ندارم، حتی خانه‌ای که ساکن هستم اجاره‌ای ا ست. کافی نت رفتم، به من گفتند دهک شما ۸ است در حالی که تا قبل تغییرات ۶ بودم. چرا باید دهک من ۸ شده باشد؟

برخی از شهروندان نیز سؤالاتی درباره نحوه محاسبه میانگین درآمد دارند. شهروندی با ارسال پیام سؤال خود را این طور مطرح می‌کند: همسر من بازنشسته است. دو فرزند دارم که هر دو آن‌ها شاغل و مجرد هستند، درآمدی که دارند برای خودشان و زمانی است که قرار است زندگی جدید تشکیل دهند، اما اکنون یارانه ما حذف شده است. تکلیف فرزندانم درصورت ازدواج چیست؟ چگونه می‌توانند دوباره یارانه خود را برقرار کنند؟

مشکلات جداسازی یارانه خانوار‌ها

در کنار اعتراض به دهک بندی، یکی دیگر از مسائل داغ، موضوع «جداسازی یارانه» است. جوانانی که سال هاست مستقل شده‌اند، اما همچنان زیر پوشش یارانه خانوادگی قرار دارند یا افرادی که متارکه کرده‌اند، نمی‌توانند یارانه جداگانه‌ای بگیرند. بسیاری از این افراد نمی‌دانند از کجا و چگونه باید این جداسازی را انجام دهند؟ دراین باره نیز گاه با پاسخ‌های پراکنده و متفاوت روبه رو می‌شوند: «برو فرمانداری نامه بگیر.»، «برو پلیس +۱۰»، «باید استشهاد محلی داشته باشی.» یا اینکه «باید اداره کار مراجعه کنی.»

اغلب مردم از نبود شفافیت در نحوه امتیازدهی و طبقه بندی برای دهک بندی گلایه دارند. آن‌ها خواهان این هستند که دقیقا بدانند چطور دهک بالا قرار گرفته‌اند. اطلاعاتی که باعث افزایش امتیازشان شده چیست؟ آیا خودرویی به نامشان ثبت شده؟ آیا فرزندشان که جدا زندگی می‌کند، هنوز در خانوار محاسبه می‌شود؟

دهک بندی چگونه است؟

کاظم رأفتی نیا، رئیس اداره امور حمایتی اداره کل کار، تعاون و رفاه اجتماعی استان است. او پاسخ گوی گلایه‌های مردمی برای کم و کیف دهک بندی یارانه‌ها و نیز فرایند ارزیابی اقتصادی خانوارهاست. رئیس اداره امور حمایتی اداره کل کار، تعاون و رفاه اجتماعی استان در ابتدا با اشاره به مفهوم دهک بندی می‌گوید: دهک بندی به این معناست که جمعیت کشور به ۱۰ بخش مساوی تقسیم می‌شود، به طوری که هر دهک شامل حدود ۸.۵ میلیون نفر است. ملاک این تقسیم بندی، امتیاز اقتصادی خانوارهاست که به صورت الکترونیکی و بدون مداخله انسانی محاسبه می‌شود.

رئیس اداره حمایت‌ها با بیان اینکه تمامی داده‌ها از طریق پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان تجمیع می‌شود، می‌افزاید: این پایگاه با استفاده از اطلاعات دریافتی از دستگاه‌های اجرایی، وضعیت دارایی و درآمد خانوار را بررسی و امتیازدهی می‌کند.

میانگین تراکنش حساب خانوار

رأفتی نیا در ادامه می‌گوید: مطابق آیین نامه هیئت وزیران، یکی از ملاک‌های اصلی برای امتیازدهی، میانگین سه ساله تراکنش‌های حساب‌های بانکی خانوار است. در برخی موارد مشاهده شده که اعضای خانوار کارت بانکی خود را به دیگران واگذار کرده‌اند یا حسابشان تراکنش‌های غیرمرتبط با درآمد واقعی آن‌ها دارد، این موضوع سبب افزایش امتیاز بانکی و در نتیجه بالا رفتن رتبه دهک می‌شود.

رئیس اداره امور حمایتی اداره کل کار، تعاون و رفاه اجتماعی استان از خودرو به عنوان یکی دیگر از معیار‌های مؤثر در دهک بندی یاد می‌کند و توضیحاتی می‌دهد: ارزش و تعداد خودرو‌های ثبت شده به نام اعضای خانوار تأثیر مستقیم در امتیازدهی دارد. به عنوان مثال، مالکیت یک پیکان قدیمی شاید تنها چند درصد امتیاز بیاورد، اما اگر خودرویی مانند دنا صفر به نام خانوار باشد، امتیاز بالاتری به آن تعلق می‌گیرد.

او درآمد و حقوق ثبتی اعضای خانوار را عامل تعیین کننده دیگری بیان می‌کند و می‌افزاید: اطلاعات دریافتی از سازمان‌های اداری و صندوق‌های بازنشستگی مورد بررسی قرار می‌گیرد. هر یک از اعضای خانوار که دارای حقوق باشند، امتیاز مجزایی دریافت می‌کنند. رأفتی نیا همچنین یادآور می‌شود: تعداد اعضای خانوار در محاسبه سرانه درآمد بسیار مهم است. به عنوان نمونه، یک خانوار تک نفره با درآمد ۲۰ میلیون تومان با یک خانوار چهارنفره با همین میزان درآمد در جایگاه دهکی متفاوتی قرار می‌گیرند.

کم و کیف دهک بندی خانوار‌ها

رئیس اداره امور حمایتی اداره کل کار، تعاون و رفاه اجتماعی استان در ادامه به شرایط خاص نیز اشاره می‌کند: در صورتی که یکی از اعضای خانوار دارای معلولیت یا بیماری خاص باشد، از امتیاز کل خانوار کاسته می‌شود. این اطلاعات از طریق بهزیستی و وزارت بهداشت قابل تأیید و ثبت است.

او در مورد نحوه رتبه بندی نهایی توضیح می‌دهد: پس از محاسبه امتیاز برای هر خانوار (از مجموع شاخص ها)، سیستم به صورت خودکار خانوار‌ها را از بالا به پایین رتبه بندی می‌کند. کسانی که بالاترین امتیاز را دارند در دهک‌های بالا (۸ تا ۱۰) قرار می‌گیرند و کسانی که پایین‌ترین امتیاز را دارند، در دهک‌های پایین‌تر (۱ تا ۳).

رئیس اداره امور حمایتی اداره کل کار، تعاون و رفاه اجتماعی استان تأکید می‌کند: قرار گرفتن در دهک ۸، ۹ یا ۱۰ به معنای ثروتمند بودن مطلق نیست، بلکه نشان دهنده این است که خانوار نسبت به سایر خانوار‌های کشور امتیاز بیشتری کسب کرده است. حتی برخی افراد که به اشتباه خود را در سطح درآمدی متوسط می‌دانند، ممکن است به دلیل تراکنش‌های بانکی بالا یا دارایی ثبت شده، در دهک بالاتری قرار گیرند.

هر ۶ ماه به روزسانی می‌شود

رأفتی نیا با اشاره به اعتراضات اخیر برخی خانوار‌ها نسبت به حذف یارانه، بیان می‌کند: باید توجه داشت که اطلاعات دارایی و درآمد خانوار هر شش ماه یک بار به روزرسانی می‌شود؛ بنابراین تغییر در وضعیت اقتصادی خانوار‌ها می‌تواند سبب تغییر دهک آن‌ها شود. به عنوان نمونه، خرید یک خودرو جدید یا راه اندازی یک کسب وکار می‌تواند امتیاز خانوار را بالا ببرد. برعکس، کاهش درآمد یا بروز مشکلاتی نظیر معلولیت یا بیماری خاص می‌تواند دهک خانوار را پایین بیاورد.

رئیس اداره امور حمایتی اداره کل کار، تعاون و رفاه اجتماعی استان با اشاره به راهکار‌های پیگیری اعتراضات می‌افزاید: افرادی که نسبت به دهک بندی خود معترض هستند، می‌توانند از طریق سامانه حمایت به آدرس hemayat.mcls.gov.ir اقدام کنند. البته صرف ثبت اعتراض کافی نیست. اگر خودرویی به اشتباه به نام فرد ثبت شده، باید از طریق نیروی انتظامی اقدام به انتقال پلاک کنند. یا اگر کسب وکار ثبت نشده دارند، لازم است حساب‌های شخصی خود را از حساب‌های کاری جدا کرده و به صورت حقوقی ثبت نمایند.

چگونگی جداسازی یارانه‌ها

او همچنین درباره جداسازی یارانه خانوار‌ها بیان کرد: مسئولیت بررسی و جداسازی اعضای خانوار با سازمان هدفمندسازی یارانه هاست و این فرایند از طریق دفاتر پلیس +۱۰ انجام می‌شود. افرادی که ازدواج کرده، طلاق گرفته یا سرپرست کودک شده‌اند، با ارائه مدارک مستند می‌توانند اقدام کنند. در موارد خاص که فرد مجرد ولی مستقل است، نیاز به نامه از فرمانداری دارد که استقلال مالی وی را تأیید کند.

رأفتی نیا با تأکید بر غیرحضوری بودن فرایند‌ها یادآور می‌شود: تمام مراحل از طریق سامانه و بدون دخالت انسان انجام می‌شود. مردم از مراجعه حضوری به ادارات خودداری کنند و در صورت نیاز، با شماره تلفن ۰۲۱_۶۳۶۹ تماس بگیرند.