عبور سبز از تابستان تشنه مشهد

به گزارش شهرآرانیوز؛ فضای سبز مشهد در سال ۱۴۰۳ وضعیت عجیبی را از نظر تأمین آب پشت‌سر گذاشت. خشک‌سالی و کم‌بارشی سد‌های تأمین‌کننده آب مشهد را از مدار خارج کرد، چا‌ه‌های تأمین‌کننده آب فضای سبز شهر به پایین‌ترین میزان آب‌دهی خود رسیدند و تحویل پساب به شهرداری برای آبیاری فضای سبز با چالش‌هایی روبه‌رو شد.

در حالت عادی اگر چنین اتفاقی برای فضای سبز هر شهری می‌افتاد، خطر خشکی و نابودی فضای سبز در پیش بود، اما ۶ هزار هکتار بوستان و فضای سبز مشهد این بحران را پشت‌سر گذاشت و با برنامه‌ریزی‌ها و اقدامات و پیگیری‌های مداوم، معجزه‌وار زنده ماند. در گزارش پیش‌رو حامد فیض‌الهی، مدیرکل بهبود محیط‌زیست شهری شهرداری مشهد، از ماجرای پرپیچ‌وخم تأمین آب و زنده‌نگه‌داشتن فضای سبز مشهد در سال گذشته با ما صحبت کرد.

آغاز سال سخت آبی برای فضای سبز

در تابستان سال گذشته برای تأمین آب فضای سبز شهر مشهد و حفظ آن مشکلات زیادی داشتیم. با توجه به بارش‌های محدود پاییز و زمستان، پیش‌بینی می‌کردیم سال ۱۴۰۳ سال سختی برای تأمین آب فضای سبز باشد و در جلسات مشترکی که با آبفا و آب منطقه‌ای داشتیم، به ما اعلام می‌کردند که با توجه به بحران آب، امکان واگذاری آب به شهرداری برای فضای سبز وجود ندارد و حتی در مقطعی قرار بود استفاده شهرداری از چندین چاه فضای سبز نیز محدود و ممنوع شود. اگر این اتفاقات به همین شکل پیش می‌رفت، بخش زیادی از فضای سبز مشهد را از دست می‌دادیم.

تدوین برنامه ۲۵ ساله برای تأمین آب فضای سبز

در شهرداری مشهد برنامه جامع بیست‌وپنج‌ساله‌ای را برای تأمین آب فضای سبز مشهد تدوین کردیم. بر اساس این برنامه، هر سال برداشت از منابع کیفی را کاهش می‌دهیم و منابع غیرکیفی و به‌خصوص پساب را جایگزین می‌کنیم. براساس همین برنامه، استفاده از آب آشامیدنی در فضای سبز را از ۷ میلیون مترمکعب در سال ۱۳۹۴ به تقریبا صفر در سال جاری رسانده‌ایم و به‌جای آن استفاده از پساب را در دستورکار قرار داده‌ایم تا آنجا که در سال گذشته ۲۵ درصد از کل نیاز آبی را از پساب تأمین کردیم.

البته برنامه این است که تا سال ۱۴۱۵ سهم پساب در آبیاری فضای سبز را به ۸۰ درصد برسانیم و برای همین کلان‌پروژه‌هایی مثل پیش‌خرید بیست‌وپنج‌ساله پساب از بخش خصوصی، اجرای خط انتقال پساب از محدوده تصفیه‌خانه پرکندآباد به تقاطع چهارسطحی آزادگان و احداث تصفیه‌خانه‌های محلی فاضلاب را از مدت‌ها پیش آغاز کردیم و در این مسیر نیاز داریم تا زمان تکمیل این پروژه‌ها حمایت شرکت‌های آب منطقه‌ای و آبفا را داشته باشیم؛ حمایتی که امسال به کمترین شکل ممکن انجام شد.

توافق‌نامه‌هایی برای اجرانشدن!

در مرداد سال ۱۳۹۹ شهرداری مشهد توافق‌نامه‌ای برای تأمین ۶ میلیون مترمکعب پساب در سال به مدت پنج‌سال با شرکت آب منطقه‌ای منعقد کرد و قرار شد یکی از شرکت‌های موردتأیید آب منطقه‌ای این پساب را از تصفیه‌خانه خین‌عرب در اختیار ما قرار دهد. سال ۱۴۰۲ هم پس از معرفی یک شرکت بخش خصوصی از سوی شرکت آب منطقه‌ای به‌عنوان دارنده پساب بلندمدت، با این شرکت برای عقد قرارداد پیش‌خرید بیست‌وپنج‌ساله با مجموع کلی ۲۸۰ میلیون مترمکعب وارد مذاکره شدیم.

در میان این مذاکرات، شرکت آب منطقه‌ای اعلام کرد موافقت‌نامه تحویل پساب از تصفیه‌خانه خین‌عرب ملغاست و پساب فقط باید از شرکتی که آب منطقه معرفی کرده است، خریده شود. این اتفاق درحالی افتاد که ما هنوز با شرکت یادشده به توافق نهایی نرسیده بودیم.

ازدست‌دادن پساب تصفیه‌خانه خین‌عرب، اولین مشکل بزرگ ما در سال گذشته بود. چون بدون پساب این تصفیه‌خانه، برای آبیاری فضای سبز، تنهامنبعی که در اختیار شهرداری بود، چاه‌های دراختیارمان بود که فقط پاسخگوی ۴۰ درصد نیاز آبی فضای سبز بود. ضمن اینکه به‌علت حفر چاه‌های جدید توسط شرکت آبفا برای تأمین آب آشامیدنی، دچار افت شدید آب‌دهی شده بودند.

 این اتفاقات درست در ابتدای خرداد رخ داد که بخش اول پیک نیاز آبی فضای سبز شهر مشهد شروع شده بود و نیاز جدی به آب برای آبیاری داشتیم، اما پس از کش‌وقوس‌های فراوان و پیگیری‌های زیاد موفق شدیم در دهم خرداد توافق‌نامه قبلی را دوباره اجرایی کنیم و پساب تصفیه‌خانه خین‌عرب در اختیارمان قرار گرفت.

خروج سد‌ها از مدار تأمین آب فضای سبز

هر سال بخشی از نیاز آبی فضای سبز شهر مشهد از طریق سد‌ها و با انعقاد قرارداد با شرکت آب منطقه‌ای تأمین می‌شد که این قرارداد در سال ۱۴۰۳ هم تأیید شد. با وجود بارندگی‌های بسیار خوبی که در اواخر اردیبهشت داشتیم و درحالی‌که ذخیره آب در سد‌های تأمین‌کننده آب مشهد به وضعیت نسبتامناسبی رسیده بود، همچنان آبی از سد‌ها به ما تخصیص داده نمی‌شد.

 مناطق ۷ و ۹ و کمربندسبز جنوبی به‌شدت به تخصیص آب از سد‌ها وابسته بود و با واردشدن به تیرماه و اوج گرما، فضای سبز این محدوده‌ها در معرض تنش جدی قرار داشت که درنهایت با پیگیری احسان عظیمی‌راد، نماینده مردم مشهد و کلات در مجلس شورای اسلامی، توانستیم تخصیص حداقلی از سد‌ها داشته باشیم.

در ادامه حتما بخوانید پروژه‌های تاثیرگذار مدیریت شهری مشهد در زمینه توسعه فضای سبز | مشهد در زمینه فضای سبز پیشرو است

تخریب بند خاکی شهرداری!

در روز‌هایی که ۶۰ میلیون مترمکعب آب ناشی از بارندگی‌ها از مرز خارج شد، ما در شهرداری با احداث یک بند خاکی انحرافی در مسیل چهل‌بازه و در محدوده پل پرتوی اقدام به ذخیره‌سازی و برداشت آب کردیم تا بخشی از کسری موجود را جبران کنیم، اما شرکت آب منطقه‌ای مانع این اقدام شهرداری شد!

خرید پساب از کارخانه‌ها و ساخت مخازن

با توجه به کسری آب جدی برای فضای سبز، در اقدامی دیگر و برای اولین‌بار با برخی کارخانه‌هایی که پساب تصفیه‌شده داشتند هم وارد مذاکره شدیم. مثلا یکی از کارخانه‌های تولید رب و کمپوت مقدار زیادی پساب داشت و با مذاکره‌ای که با این کارخانه انجام شد، روزانه حدود چهارصد مترمکعب پساب به‌صورت رایگان در اختیار شهرداری مشهد قرار داد تا از آن برای آبیاری فضای سبز استفاده کنیم.

در کنار آن یکی دیگر از اقداماتی که در دستورکار قرار دادیم تا ریسک‌های تأمین آب را کمتر کنیم، احداث مخازن ذخیره آب بود که تا امروز حدود چهارصد باب مخزن با ظرفیت ذخیره ۵۰۰ هزار مترمکعب احداث شده است تا بخش مهمی از آب لازم برای فضای سبز را تأمین کنیم.