مسجد چهاربرکه حاج رجبعلی لار، شاهکاری بر فراز آب

به گزارش شهرآرانیوز، تنها مسجد تاریخی که روی آب‌انبار ساخته شده در شهر لار استان فارس قرار دارد؛ مسجدی که پلان آن را از بازار قیصریه لار گرفته‌اند و زیر آن چهار برکه آب جریان دارد. معماری این بنا یکی از شگفت انگیزترین معماری مساجد در ایران است. ولی چه حیف که این مسجد همچنان ناشناخته و مهجور است.

سقف مسجد نم کشیده

مسجد حاج رجبعلی موحدی معروف به حاج رجبعلی محمد مهدی به شماره ۱۲۷۰۳ در تاریخ ۱۹ مرداد سال ۱۳۸۴ به عنوان اثر ملی به ثبت رسید و تحت حفاظت اداره کل میراث فرهنگی استان فارس قرار گرفت. برخی معتقدند که این مکان کاربری غیر از مسجد داشته است و به عنوان محلی برای شورا و تصمیم‌گیری‌های اهالی بازار قیصریه بوده و سپس تبدیل به مسجد شده است آنها به کتیبه‌ای که در آن قرار دارد اشاره می‌کنند. اما هر آنچه هست قدمت تاریخی آن به بیش از دوره اسلامی برمی‌گردد. این کتیبه نشان می‌دهد این بنا حدود ۳۵۰ سال است که به مسجد تغییر کاربری داده است.

چهار آب انبار در چهار جهت مختلف این مسجد وجود دارد و زیر آن هم که آب در جریان است. از چهار پنجره‌ای که روی به برکه‌ها وجود دارد می‌توان جریان آب را مشاهده کرد. هر چهار طرف آب انبار‌ها طولی هستند و به موازات آن یکی دیگر است. این آب انبار‌ها به هم متصل هستند تا جایی که کاملاً زیر بنای مسجد را آب فرا گرفته است. این مسجد هم به عنوان اثر ملی شناخته می‌شود و هم به عنوان یک بنای موقوفی است. از طرفی در کنار یک آب انبار بزرگ به نام «دهن شیر» وجود دارد که در کنار این مسجد کارآیی عام المنفعه داشته است.

در ادامه حتما بخوانید آخرین نشانه‌های وجود بخشی از تاریخ مشهد | قبر «خواجه روشنایی» متروکه و مخروبه

بنای این مسجد را از پلان بازار قیصریه گرفته‌اند به گونه‌ای که همانند بازار قیصریه لار راهرو‌هایی مانند غلام گردش دارد. همچنین اگر وسط بازار قیصریه دو طبقه است در اینجا هم طاق‌هایی مشاهده می‌شود که دو طبقه هستند و از چهار سمت پلکان‌هایی وجود دارد که می‌توان داخل آب انبار‌ها شد همانند چهار ورودی بازار.

برکه‌های لار توسط کانال‌های زیرزمینی پر می‌شوند. اینجا، چون برکه وسیعی داشته از دو سمت برای آن راه گذاشته‌اند. در‌های کناری این آب انبار‌ها از سطح کوچه پایین‌تر است، چون در طول زمان سطح کوچه‌ها بالا آمده است. خالی بودن زیر مسجد از یک سمت پنجره آب انباری که به مغازه خیاطی منتهی می‌شود، کاملاً مشخص است.

برکه‌ها چلیپایی شکل هستند. هر کدام یک دریچه‌ای دارند. معماری آن اصفهانی است. هر شبستان به یک برکه متصل می‌شود.

به گفته منوچهر عابدی راد، محقق لارستانی این بنا به احتمال زیاد ابتدا محلی برای شور و مشورت و گردهمایی‌های کسبه بازار بوده است. البته یک احتمال ضعیف‌تر هم وجود دارد که بر طبق آن این محل مکانی جهت به جا آوردن اعمال مذهبی اقلیت‌های دینی ساکن در لار بوده است.

منبع: مهر