نفقه چیست و به چه کسانی تعلق می‌گیرد؟

به گزارش شهرآرانیوز، در قانون جمهوری اسلامی ایران، نفقه به معنای هزینه لازم برای زندگی زن می‌باشد. همچنین در ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی آمده است که نفقه شامل همه نیاز‌های متعارف و متناسب با وضعیت زن می‌شود. مثل مسکن، پوشاک، غذا، اثاثیه منزل و هزینه‌های درمان و حتی خادم البته در صورتی که زن عادت به داشتن خادم داشته باشد و یا به واسطه مریضی نیاز به آن داشته باشد. موارد ذکر شده در این ماده حصری نیست و به عنوان مثال ذکر شده است.

قاعده کلی این است که حقوق زوجه شامل همه نیاز‌های متعارف و متناسب با شأن زن است که از ملاک‌های مهم کارشناس برای تعیین حقوق زوجه نیاز‌های زوجه و شان او می‌باشد.

نفقه به چه کسانی تعلق می‌گیرد؟

نفقه اقارب

نفقه اقارب به معنای پرداخت نفقه به نزدیکان و خویشاوندان است که تحت شرایطی که در قانون بیان شده است افراد ملزم به پرداخت آن هستند؛ که از طریق خون باهم خویشاوند شده‌اند، برای مثال: خواهر و برادر یا خاله با برادرزاده و .... نفقه اقارب شامل خویشاوندان نسبی شده و اقوام سببی را شامل نمی‌باشد.

کسی ملزم به دادن نفقه است که متمکن از پرداخت آن باشد یعنی بتواند نفقه بدهد بدون اینکه از این حیث در وضع معیشت خود دچار مضیقه گردد. برای تشخیص تمکن باید کلیه تعهدات و وضع زندگانی شخصی او در جامعه در نظر گرفته شود. ترتیب الزام به پرداخت همانند درجات و طبقات ارث می‌باشد که تا از از طبقه اول کسی وجود داشته باشد که توان پرداخت نفقه را دارد نوبت به طبقه بعد نمی‌رسد.

گفتنی است که نفقه به مادر و فرزندان تعلق میگیرد. مرد موظف است نفقه زن را برای تامین خانواده وی و فرزندان خود بپردازد.

بر اساس ماده ۱۱۹۷ قانون مدنی، کسی مستحق دریافت نفقه است که ندار باشد. نتواند به وسیله اشتغال به شغلی، وسایل امرار معاش خود را فراهم کند.

برخلاف زن که می‌تواند نفقه خود را در صورت عدم پرداخت دریافت کند، نفقه فرزند که مربوط به گذشته می‌باشد قابل مطالبه نیست. طلب نفقه فرزند صرفا مربوط به مخارجی است که در آینده ایجاد می‌شود نه هزینه‌های مربوط به گذشته. به همین دلیل هنگام دادن دادخوست دریافت نفقه فرزند دادگاه نفقه را از تاریخِ دادخواست محاسبه می‌کند نه قبل از آن. چرا که همانطور که گفته شد پس از طلاق طرفین نفقه صرفا مربوط به مخارجی است که در آینده ایجاد می‌شود.

در ادامه حتما بخوانید حق حبس در نکاح چیست و چه آثاری دارد؟

نفقه زن در ازدواج  دائم

در عقد دائم نفقه زن بر عهده شوهر است. همانگونه که از این ماده مشخص است، پرداخت نفقه زن در ازدواج دائم بر عهده همسر اوست. در این خصوص، زن هیچگونه تکلیفی بابت تامین نفقه نخواهد داشت، حتی در صورتی که زن شاغل بوده و درآمد کافی هم داشته باشد، باز هم مرد مکلف است که به او نفقه بپردازد و از این تکلیف معاف نخواهد شد. میزان نفقه زن نیز بر حسب عرف، سن و سال زن، جایگاه اجتماعی او و مسائلی از این قبیل تعیین می‌شود. نکته مهم در خصوص نفقه زن در عقد دائم این است که به محض اینکه خطبه عقد نکاح میان زن و مرد جاری شد، زن می‌تواند از همسر خود نفقه بخواهد.

نفقه زن در ازدواج موقت

در عقد موقت مرد الزامی به پرداخت نفقه به همسر خود نخواهد داشت. به حکم قانون مدنی، در عقد موقت یا صیغه، اصولا زن حقی بابت مطالبه نفقه ندارد. اما در دو حالت زن می‌تواند بابت نفقه خود در عقد موقت اقدام کند. نخست در حالتی است که زن و مرد ضمن عقد موقت پرداخت نفقه به زن را شرط کرده باشند، دوم در صورتی است که عقد بر مبنای آن خوانده شده باشد که مرد به همسر خود نفقه بپردازد. در چنین حالتی مرد مکلف به پرداخت نفقه می‌شود.

نفقه زن در صورت تمکین و عدم تمکین

از جمله تکالیف متقابل زن و مرد در زندگی مشترک ناظر به تمکین و پرداخت نفقه است. به همین دلیل، بر اساس حکم شرع و قانون زن مکلف است که در مقابل همسر خود تمکین کند. در صورتی که او تمکین کرد، از حق نفقه برخوردار است. اما در صورتی که تمکین نکند، این حق را از دست خواهد داد و مرد الزامی جهت پرداخت نفقه به وی نخواهد داشت. به علاوه اینکه شوهرش می‌تواند با مراجعه به دادگاه خانواده، اجازه ازدواج مجدد هم بگیرد.