رضا سلیمان نوری

درباره کوچه امام‌رضا(ع)‌ ۹ که با ساخت نخستین گاراژ‌های ماشین در آن، رونق و آوازه پیدا کرد.

کوچه چهنو‌۴ در خیابان امام‌رضا(ع) که این روز‌ها تابلوی «مهراندیش» بر دیوار آن نصب شده، روزگاری محل سکونت دراویش بوده و به‌همین‌دلیل هم در نزد قدیمی‌تر‌های مشهد به این نام معروف بوده است.

تغییرات رخ‌د‌اده در ساختار اجتماعی و انسانی شهر مشهد، به‌حدی زیاد است که بسیاری از کوچه‌ها و مسیر‌های بافت صفوی یا دقیق‌تر بگوییم شاه‌طهماسبی شهر، در یک سردرگمی خاص بین دیروز و امروز گرفتار شده‌اند.

«گر مرا بکشند، قطرات خونم کلمه ایران را ترسیم خواهند کرد و اگر بسوزانندم، خاکسترم نام وطن را تشکیل خواهد داد»؛ این جملات معروف‌ترین یادگار باقی‌مانده از کلنل محمد‌تقی‌خان پسیان است.

درباره آخرین فرعی محله «سرشور» که قدمتش به دوران تاج‌داری ناصرالدین‌شاه قاجار برمی‌گردد.

کوچه «مهرافروز»، یکی از فرعی‌های محله «سرشور» است که روزگاری درختان بی‌شماری درآن سایه داشته‌اند.

فرا‌رسیدن روز ملی سینما بهانه‌ای شد تا اوراق متعدد کتاب تخریب سینما‌های مشهد را ورق بزنیم.

قدیمی‌ترین نامی که تاکنون در اسناد برای این گذر شناسایی شده مشیر است؛ نامی که هنوز هم بر تابلوی ابتدایی و انتهایی مسیر اصلی کوچه دیده می‌شود.

بازخوانی آنچه علامه محمدرضا حکیمی درباره مشهد گفته است تا حد بسیاری مخاطب را با افراد و حلقه‌های دینی این شهر در دهه ۲۰ تا اواخر ۴۰ قرن ۱۴ خورشیدی آشنا می‌کند.

درباره قدمت کوچه «شهید نباتی مقدم» که یادآور ساختار کوچه‌های مشهد در دوران گذشته است.

کوچه «منبر گِلی» از معدود کوچه‌های مشهد است که در عمر به‌نسبت طولانی خود -‌که از ۱۵۰سال فراتر می‌رود- تنها با یک نام شناخته شده است و می‌شود؛ بر‌اساس اسناد موجود این کوچه پس از ایجاد مسجدی در آن (مسجد در اواخر دوره قاجار ساخته شده است) دارای نامی مشخص شد؛ این نام همان نام مسجد مورد‌اشاره، یعنی «مسجد‌منبر‌گلی» است.

درباره کوچه فرعی امام‌رضا(ع) ۳ که صد‌سالی می‌شود در نقشه مشهد وجود دارد و با تغییرات بسیاری همراه بوده است.

کوچه نخودبریز‌ها از آن‌دست کوچه‌های قدیمی شهر مشهد محسوب می‌شود که به‌رغم عمر بالای خود، کمترین تغییر‌نام رسمی و غیررسمی برای آن ثبت شده است.

حاج‌حسین آقا‌ملک، بدون هیچ‌اغراقی مهم‌ترین فرد غیر‌مشهدی است که بر فرهنگ عمومی مردم این شهر تأثیر گذاشته است. ‎حضور او در مشهد چنان پررنگ است که هیچ مجاور یا مقیم و حتی زائری را نمی‌‎توان سراغ گرفت که به‌نوعی با یادبود‌های عمومی این بزرگ‌مرد مواجهه‌‎ نداشته باشد. ‎

در نقشه هرتسفلد که سال‌۱۳۰۳ یک سال قبل از پایان دوره حکومت قاجار‌ها بر ایران ترسیم شده است، کوچه «حاج حسن» تاحد زیادی شکل گرفته است و این یعنی کوچه حاج حسن از مسیر‌های ایجاد‌شده شهر مشهد در روزگار نزدیک به عهد مشروطه است.

این کوچه که اکنون تابلوی «وحدت‌یک» با زیرنویس «شهید مهدی محبتی» را در ابتدای دیوار خود دارد، در ابتدایِ ایجاد به کوچه «پشت‌بهره» معروف بود. دلیل این نام‌گذاری هم قرار گرفتن این کوچه در پشت دیوار یا در لهجه مشهدی «بهره» مشهد بود که روزگاری بر دورتادور شهر کشیده شده بود.

فرعی طبرسی‌۲۷ تنها کوچه مشهد است که از ابتدا با نام «حاج‌تقی» تابلو خورده است.

نخستین حکم صادره از سوی رهبر کبیر انقلاب اسلامی بازگوکننده نگاه خاص و عمیق ایشان به جایگاه آستان قدس رضوی در منظومه فرهنگی سیاسی جدید ایران اسلامی است. ایشان سه روز بعد از به ثمر نشستن انقلاب مردم بر ضد خاندان پهلوی در روز ‏‏ ۲۵ بهمن ۱۳۵۷، زمانی که هنوز در مدرسه علوی تهران ساکن بودند، طی حکمی حجت الاسلام شیخ عباس واعظ طبسی را به عنوان سرپرست آستان قدس منصوب کردند.

درباره نخستین فرعی خیابان ۱۷‌شهریور که روزگاری بخشی از خندق دور شهر بوده است.

سعی کردیم نگاهی هرچند گذرا به سال‌های نخست زندگی رئیس‌جمهور تازه ازدنیارفته ایران، یعنی شهید آیت‌ا... سیدابراهیم رئیسی، بیندازیم تا شاید بدین‌گونه، کمی بیشتر مردم را با اویی که دیگر نیست، آشنا کنیم.