دور چهارم مذاکرات ایران و آمریکا، تثبیت مواضع و امید به توافق

دور چهارم مذاکرات غیرمستقیم میان جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا در فضایی حساس و پیچیده جریان داشت و بار دیگر جمهوری اسلامی مواضع اصولی و تغییر‌ناپذیر خود را به نمایش گذاشت. ما درحالی به دور چهارم مذاکرات رسیدیم که بسیاری انتظار داشتند این مرحله، به‌دلیل اختلافات عمیق، به بن‌بست منجر شود؛ اما به نظر می‌رسد تهران ضمن حفظ خطوط قرمز خود، موفق شده است فضای مذاکرات را همچنان باز نگه دارد. بر اساس گزارش‌های دریافت‌شده، هیئت ایرانی بر لزوم تداوم فرایند غنی‌سازی در داخل خاک کشور تأکید کرده است. این موضوع، یکی از محور‌های مهم گفت‌و‌گو‌ها بوده که به‌طور‌مکرر از‌سوی ایران مطرح شده است.

جمهوری اسلامی به طرف مقابل پیام روشنی داده است که توقف چرخه سوخت هسته‌ای به‌هیچ‌عنوان قابل‌قبول نیست و در مقابل، برای حتی کوچک‌ترین تغییر در سطح غنی‌سازی، باید تحریم‌های اولیه و فشار‌های اقتصادی ازسوی آمریکا کاهش یابد. نکته کلیدی مذاکرات روز یکشنبه، اشاره‌نکردن طرف آمریکایی به موضوع «غنی‌سازی صفر» بود.

این مسئله نشان‌دهنده تغییر رویکرد نسبی واشنگتن و پذیرش ضمنی فعالیت‌های هسته‌ای صلح‌آمیز ایران در داخل کشور است. این امر را می‌توان به‌عنوان نقطه‌ای مثبت در روند مذاکرات تلقی کرد که احتمال ادامه گفت‌و‌گو‌ها را تقویت می‌کند. 

در کنار مذاکرات غیرمستقیم مسقط، سفر دکتر عراقچی به قطر و عربستان، بخش دیگری از تلاش‌های دیپلماتیک ایران را نمایان کرد. این سفر، به‌منظور انتقال پیام‌هایی استراتژیک انجام شد. با توجه به سفر رئیس‌جمهور آمریکا به منطقه، این تعاملات اهمیت ویژه‌ای پیدا کرده است. ایران از طریق این کشورها، مواضع خود را به‌طور‌غیرمستقیم به واشنگتن منتقل کرده و بر این نکته تأکید کرده است که فعالیت‌های هسته‌ای کشور، در چارچوب صلح‌آمیز باقی خواهد ماند. 

با‌این‌حال، هیچ‌گونه نظارت یا بازرسی فراتر از مقررات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، به‌ویژه بازرسی توسط آمریکایی‌ها، پذیرفته نخواهد شد. همچنین از جانب برخی منابع، تحلیل شده که دولت آمریکا علاقه‌مند به دستیابی به یک توافق موقت با ایران است. چنین‌توافقی می‌تواند به‌عنوان یک موفقیت سیاسی زودهنگام برای رئیس‌جمهور جدید این کشور استفاده شود و به تقویت جایگاه داخلی او کمک کند. ترامپ به‌دنبال نشان‌دادن یک دستاورد دیپلماتیک در روابط خارجی خود است که در‌عین‌حال، بتواند تنش‌های داخلی و برخی اختلافات منطقه‌ای، به‌ویژه با رژیم صهیونیستی را کاهش دهد.

بااین‌حال، دستیابی به هرگونه توافق، چه موقت و چه پایدار، در گرو انعطاف‌پذیری دو‌طرف و پذیرش چارچوب‌هایی عادلانه خواهد بود. پیام روشن ایران این است که تهران حاضر به همکاری در چارچوب‌های قانونی و بین‌المللی است؛ اما فشار، تهدید یا تحمیل شرایط یک‌جانبه، هرگز مورد پذیرش قرار نخواهد گرفت.

این پیام به‌صراحت در تمامی مذاکرات اخیر منتقل شده است و به نظر می‌رسد آمریکا نیز در حال تنظیم رویکرد خود نسبت به این واقعیت است. مذاکرات قرار است در هفته آینده وارد دور پنجم شود. این مرحله می‌تواند سرنوشت‌ساز باشد و مشخص کند که آیا طرفین قادر به انجام گام‌هایی عملی برای کاهش تنش‌ها هستند یا خیر. 

آنچه مسلم است، ایران با تسلط بر حقوق خود و موضع‌گیری مقتدرانه، همچنان توانسته است جریان مذاکرات را از موضع قدرت پیش ببرد. به نظر می‌رسد باوجود تمامی موانع و چالش‌ها، دو‌طرف در تلاش هستند مسیری برای ادامه گفت‌و‌گو‌ها پیدا کنند. حفظ ثبات و اقتدار ایران در این فرایند، ضامن پیشرفت مذاکرات و رساندن آن به نتیجه‌ای درخور مردم ایران خواهد بود.